Bzavpress ||

نوسه‌ران

ئه‌وه‌ی له‌ " سه‌دام " تان قبوڵ نه‌ده‌كرد !!

شوان هەورامی

سه‌ره‌تا با كه‌س ده‌ست نه‌كات به‌ موزایه‌ده‌ كردن ، من بۆ خۆم 19 ئه‌ندامی بنه‌ماڵه‌كه‌م به‌ ده‌ستی رژێمی به‌عس شه‌هید كراون ، بۆ خۆیشم خوێندكاری زانكۆ بووم و بڕیارمدا ببمه‌ پێشمه‌رگه‌ - به‌ پێچه‌وانه‌ی هه‌ندێ كه‌ سه‌ربازی هه‌ڵاتوو بوون و ناچار بوون بچنه‌ شاخ كه‌ ئێستا خۆیان لێكردووین به‌ چێ گیڤارا – به‌ڵام به‌ گرنگی ده‌زانم راستگۆ بین ، باوه‌كو به‌رانبه‌ره‌كه‌شمان دووژمنمان بێت ، هه‌روه‌كو خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : ( و إذا قلتم فاعدلوا ولو كان ذا قربی و بعهد اهت أوفوا ) ، ( و لا یجرمنكم شنآن قوم علی ألا تعدلوا إعدلوا هو أقرب للتقوی ) .
رژێمی به‌عس دووژمنی ئێمه‌ بوو ، بۆیه‌ گه‌لی كورد هیچ شتێكی ئه‌و رژێمه‌ی قبوڵ نه‌بوو ، بگره‌ خزمه‌تگوزارییه‌كانیشی ره‌تده‌كرده‌وه‌ و هه‌ندێ جار ئۆتۆمبێله‌كانی شاره‌وانیی و كشتوكاڵیشیان ده‌سوتاند ، هیچ هه‌ڵه‌یه‌كی ئه‌و رژێمه‌ و كاربه‌ده‌ستانیان قبوڵ نه‌ده‌كرد و له‌ دژیان راده‌په‌ڕین ، راسته‌ رژێم دڕنده‌ بوو به‌ڵام كاتێ له‌ جه‌نگی هه‌شت ساڵه‌دا شۆڕشگێڕانی كورد ده‌بوونه‌ هاوپه‌یمانی ئێران و سوپای پاسدارانیان ده‌برده‌ سه‌ر نه‌وتی كه‌ركوك ، زۆر روون بوو كه‌ عه‌لی كیمیاویی و ژه‌نڕاڵه‌كانی به‌عسیش تۆڵه‌ی خۆیان له‌ خه‌ڵكی كوردستان ده‌كرده‌وه‌ . ئه‌مه‌ پاساو نیه‌ بۆ رژێمی داگیركه‌ری به‌عس ، به‌ڵكو ئێستا ئه‌گه‌ر به‌ هه‌مان ئه‌و پێوه‌رانه‌ ته‌جرووبه‌ خۆماڵیه‌كه‌ی كوردستان بپێوین ، بۆمان روون ده‌بێته‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ گه‌یشتووینه‌ته‌ كوێ و خه‌ریكی چین ؟ ئایا له‌ 17 ی شوباتدا خه‌ڵك هێزی وڵاتانی ناوچه‌كه‌ی هێنابوو له‌ لایه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌وه‌ خه‌ڵتانی خوێن كرا ؟ ئایا په‌رله‌مانتارانی كوردستان جگه‌ پڕۆژه‌ یاسا چیتریان به‌ ده‌سته‌وه‌یه‌ ته‌خوین ده‌كرێن و ده‌كرێنه‌ نۆكه‌ری بێگانه و به‌ سه‌گی دژه‌ تیرۆر ده‌یانپشكنن‌ ؟
ئایا خه‌ڵك راپه‌ڕینی بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ شۆڕشگێڕانی كورد به‌ بیانووی شه‌رعیه‌تی شۆڕشگێڕییه‌وه‌ كوردستان تاڵان بكه‌ن ، هه‌روه‌كو راسته‌وخۆ له‌ دوای راپه‌ڕینه‌وه‌ كردیان ؟ ئایا خه‌ڵك بۆ ئه‌وه‌ راپه‌ڕی كه‌ به‌عسی عه‌ره‌بی و نۆكه‌رانی كوردی ده‌ر بكات و كۆمه‌ڵێكی تر مافیای كورد بكاته‌ خاوه‌نی وڵات كه‌ ملیاره‌ها دۆلاری ئه‌م وڵاته‌یان برده‌ بانكه‌كانی ده‌ره‌وه‌ ؟ گه‌لی كورد بۆ ئه‌وه‌ راپه‌ڕی كه‌ لاوه‌كان و عه‌قڵه‌ دووره‌ وڵاته‌كانی بگه‌ڕێنێته‌وه‌ ، یا ئه‌وانه‌شی كه‌ له‌ وڵاتدا بوون به‌ هۆی سته‌می سیاسیه‌ تازه‌پێگه‌یشتووه‌كانیه‌وه‌ ببنه‌ كۆچبه‌ری وڵاتان ؟ كورد به‌ هیوای مافی چاره‌نووسه‌وه‌ راپه‌ڕیی ، به‌ڵام كۆمه‌ڵێك خۆسه‌پێن به‌ هه‌مان بیانووه‌وه‌ ده‌ستیان خستووه‌ته‌ بینی ئه‌م گه‌له‌ و بازرگانیی پێوه‌ ده‌كه‌ن ، ئه‌وه‌ چاره‌كه‌ سه‌ده‌یه‌كه‌ به‌ ناوی پێویستیی قۆناغه‌كه‌وه‌ كۆمه‌ڵێك بازرگان و مافیا رێگه‌ ناده‌ن خه‌ڵك هه‌ناسه‌یه‌كی ئاسووده‌ هه‌ڵكێشێ ، كاتێ باسی ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌ڵاتیشیان له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت ، خێرا باسی شه‌رعیه‌تی شۆڕشگێڕیی ده‌كه‌ن و خه‌ڵك ته‌خوین ده‌كه‌ن كه‌ ده‌ستیان له‌ پشته‌ و ده‌یانه‌وێت كورد نه‌گاته‌ ئاواتی ، چونكه‌ گوایه‌ ئه‌وان خه‌ریكه‌ ده‌یڕێسن و خه‌ڵكیش لێیان ده‌كاته‌وه‌ به‌ خوری‌ !!
چه‌ندین ساڵه‌ به‌ ناوی دیموكراسییه‌وه‌ رێگه‌ ناده‌ن بنه‌ما سه‌ره‌تاییه‌كانی دیموكراسیی له‌م وڵاته‌دا بچه‌سپێت ، رێگه‌ ناده‌ن وڵات به‌ دامه‌زراوه‌یی و ده‌ستووریی بكرێت ، پێشێلكاریی مافه‌كانی مرۆڤ بووه‌ته‌ حاڵه‌تێكی ئاسایی له‌م هه‌رێمه‌دا و زۆر جار حكومه‌تی هه‌رێم ده‌زگا نێوده‌وڵه‌تیه‌كانیش تۆمه‌تبار ده‌كات به‌ دژایه‌تیی كردنی ته‌جرووبه‌ی كوردستان !!
من ده‌زانم حیزبی به‌عس خراپ بوو ، به‌ڵام به‌ نیسبه‌تی ئه‌و بازرگانانه‌ی سیاسه‌ته‌وه‌ ، ئه‌گه‌ر به‌عس خراپ بوو بۆچی بێزوویان به‌ گفتوگۆی به‌عسه‌وه‌ ده‌كرد ، بۆچی به‌ شانازییه‌وه‌ بۆ شه‌ڕی یه‌كتر كوشتن " داوای یارمه‌تیان له‌ سوپای نیشتمانیی عێراق ده‌كرد " وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌ 31 ی ئابدا كردیان ؟ بۆچی ئه‌و هه‌موو ئه‌نفالچیه‌یان له‌ ریزه‌كانیاندا جێكرده‌وه‌ ، كه‌ گوایه‌ هه‌موویان یارمه‌تیده‌ری شۆڕش بوون ، ئایا له‌و هه‌موو فه‌وجانه‌ی جاشدا تاوانباری تێدا نه‌بوو ؟ كه‌ بێگومان تا ئێستاش به‌ ده‌یانیان هه‌ن كه‌ ده‌ستیان سووره‌ به‌ خوێنی پێشمه‌رگه‌ و خه‌ڵكی سڤیلی كوردستان و به‌ به‌رچاوی كه‌سوكاری قوربانیه‌كانه‌وه‌ ته‌راتێن ده‌كه‌ن .
رادیۆ و میدیای شۆڕش - به‌ هه‌موو پارته‌كانیه‌وه -‌ پێشتر هه‌موو پلان و به‌رنامه‌یه‌كی سیاسیی و ئابووریی و كۆمه‌ڵایه‌تیی رژێمیان به‌درۆ ده‌خسته‌وه‌ ، هه‌ر بۆ خۆیان ده‌یانگووت : رژێم ( 5 % ) سامانی عێراق بۆ خه‌ڵكی وڵات خه‌رج ده‌كات ، كه‌ دیار بوو ژیان و بژێویی و پڕۆژه‌ ئابوورییه‌كانی وڵات چۆن بوون ، یژێوی خه‌ڵك له‌ كاتی جه‌نگی هه‌شت ساڵه‌دا له‌ چ ئاستێكدا بوو ، جگه‌ له‌وه‌ش چۆن كۆنترۆڵی نرخی كردبوو به‌ تایبه‌تی خوارده‌مه‌نی و مادده‌ گرنگه‌كانی ژیان ، ده‌ی تۆمه‌تبار ده‌كرا له‌وه‌دا كه‌ ئه‌وی تری ده‌دزێ و ده‌یدات به‌ ماشێنی جه‌نگ و كوشتار ، تا راده‌یه‌كیش راست بوو . به‌ڵام خۆ ئێستا به‌ حساب ئه‌و دیكتاتۆره‌ نه‌ما و سامانی وڵات گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ خه‌ڵك ، ئایا ژیانی خه‌ڵك ئێستا باشه‌ یا ئه‌وسا ؟ هه‌ر عێراقیی و كوردستانیه‌ك هه‌ردوو سه‌رده‌مه‌كه‌ی دیبێت ده‌زانێت كه‌ جیاوازیی هه‌ردوو قۆناغه‌كه‌ ئاسمان و رێسمانه‌ ، به‌ تایبه‌تی له‌ دامه‌زراندنی حكومه‌تی عێراقیه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ ئه‌م وڵاته‌ ئه‌وه‌نده‌ی ئێستا بودجه‌ی زه‌به‌لاحی به‌ خۆیه‌وه‌ نه‌دیووه‌ ، كه‌چی زۆربه‌ی خه‌ڵكه‌كه‌ی له‌ ژێر هێڵی هه‌ژارییه‌وه‌ن . هۆكاره‌كه‌ش ده‌بێ له‌و راپۆرته‌دا بدۆزینه‌وه‌ كه‌ باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌ به‌غدا ئاماده‌ی كردووه‌ و هه‌ندێكی بۆ میدیاكان دزه‌ پێكراوه‌ ، كه‌ تیایدا هاتووه‌ " له‌ نێوان ساڵانی 2003 بۆ 2013 ده‌سه‌ڵاتدارانی نوێی عێراق له‌ بودجه‌ی وڵات بڕی ( 700 ) ملیار دۆلاریان دزیووه‌ ، كه‌ له‌و بڕه‌ش ( 300 ) ملیاری ده‌سه‌ڵاتدارانی كوردستان بردوویانه‌ ، كه‌ بڕی ( 200 ) ملیاری له‌ لای ( 5 ) سیاسه‌تمه‌داری كورده‌ و ( 100 ) ملیاریشی له‌ لای ( 10 ) سیاسه‌تمه‌دار و بازرگانی تره‌ " ، هه‌ر بۆیه‌ عێراق بۆ چه‌نده‌مین ساڵه‌ ریزی پێشه‌وه‌ی ریزبه‌ندیی گه‌نده‌ڵیی به‌جێ ناهێڵێ و وڵات له‌ قه‌راغی دارووخانی ئابووریی ته‌واودایه‌ و هه‌ندێ پسپۆڕی بواری ئابووریی وای پێشبینیی ده‌كه‌ن كه‌ تا دوو ساڵی تر ئه‌م وڵاته‌ به‌ ته‌واویی تووشی داڕووخانی ئابووریی ده‌بێت ، كه‌ دیـاره‌ كوردســتانیش به‌شــێكی جیانه‌بووه‌وه‌یه‌ لـــه‌و دارووخانــه‌ حه‌تمیه‌ !!
پێشتر ده‌سه‌ڵاتدارانی كوردستان هه‌موو قه‌یرانه‌ ئابووریی و بگره‌ سیاسیه‌كانیشیان ده‌به‌سته‌وه‌ به‌ بڕینی بودجه‌وه‌ له‌ لایه‌ن " نوری مالیكی " یه‌وه‌ ، به‌ڵام ئه‌وه‌ چه‌ند مانگێكه‌ ئه‌و بیانووه‌ش نه‌ماوه‌ ، نه‌وتی هه‌رێم سه‌ربه‌خۆ ده‌فرۆشرێت ، به‌ڵام دۆخه‌كه‌ خراپتر بووه‌ ، سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم پێش دوو مانگ به‌ڵێنی به‌ خه‌ڵكی كوردستان دا كه‌ له‌ مانگی ئه‌یلولدا مووچه‌كانیان رێكده‌بێته‌وه‌ و ریوشوێنی پێویستیان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ گرتووه‌ته‌ به‌ر ، كه‌چی ئه‌وه‌تا سێ مانگی دواكه‌وتنی مووچه‌ بوو به‌ 4 مانگ و هێشتا ئاسۆیه‌ك بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌و بابه‌ته‌ له‌ ئارادانیه‌ ، هۆكاره‌كه‌ش درۆكردنی ئاشكرای به‌رپرسانه‌ له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی كوردستاندا و ئه‌وه‌شیان كردووه‌ته‌ كارتی گوشار بۆ ئه‌وه‌ی به‌ كورسیی و سوڵتانیان ته‌سلیم ببن . له‌ كاتێكدا ئاشتی هه‌ورامی ده‌ڵێت رۆژانه‌‌ بڕی ( 750 ) هه‌زار به‌رمیل نه‌وت ده‌نێرینه‌ ده‌ره‌وه‌ ، ته‌نه‌ر یه‌ڵدزی وه‌زیری وزه‌ی توركیا ده‌ڵێت رۆژانه‌ هه‌رێم بڕی ( 1.500.000 ) نه‌وت ده‌نێرێته‌ ده‌ره‌وه‌ ، واته‌ راست نیوه‌ی بڕه‌كه‌ ون ده‌كرێت ، جگه‌ له‌وه‌ش ئه‌و نیوه‌یه‌ی تریشی له‌ مانگی رابردوودا نه‌خراوه‌ته‌ حسابی وه‌زاره‌تی دارایی حكومه‌تی هه‌رێم و باس له‌وه‌ ده‌كرێت ده‌درێته‌وه‌ به‌ دۆسیه‌ی ئه‌و بڕیاره‌ی دادگای له‌نده‌ن كه‌ وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان به‌ كۆمپانیای دانه‌غازی ئیماراتیی دۆڕاندووه‌ .
پێش ماوه‌یه‌ك رۆژنامه‌نووسێ له‌ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانی سه‌رۆكی توركیای پرسیی : تۆ چۆن توانیت ئه‌م وڵاته‌ له‌و دواكه‌وتووییه‌ ئابووریه‌وه‌ بگه‌یه‌نیته‌ ریزی وڵاته‌ پێشكه‌وتووه‌كان و بیگه‌یه‌نیته‌ ریزبه‌ندی وڵاتی حه‌ڤده‌یه‌م ، كه‌ پێشتر وێرانه‌یه‌ك بوو ؟ ناوبراو زۆر به‌ كورتیی وه‌ڵامی دایه‌وه‌ : هۆكاره‌كه‌ی زۆر روونه‌ ، چونكه‌ من دز نیم .
ئێستا ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ كوردستاندا روو ده‌دات پشكی گه‌وره‌ی بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ خه‌ڵك بێده‌نگه‌ له‌م تاوانه‌ سیاسیی و ئابووریانه‌ی كه‌ رۆژانه‌ روو ده‌ده‌ن ، ئه‌مانه‌ چاره‌كه‌ سه‌ده‌یه‌كه‌ به‌ ناوی دیموكراسییه‌وه‌ دیكتاتۆریه‌تی حیزبایه‌تییان چه‌سپاندووه‌ و رێگه‌یان نه‌داوه‌ كوردستان ببێته‌ خاوه‌نی دامه‌زراوه‌ی دیموكراسیی ، هه‌موو جومگه‌ سیاسیی و ئابووریی و ئه‌منیه‌كانیان كۆنترۆڵ كردووه‌ و له‌ وه‌ها حاڵه‌تێكیشدا دیموكراسیی له‌دایك نابێت . كه‌ به‌ڕاستی جه‌ماوه‌ری كوردستان ئه‌وه‌ی له‌م ته‌جرووبه‌یه‌ی قبوڵ ده‌كات له‌ سه‌دامی قبوڵ بكردایه‌ كێشه‌ و ماڵوێرانی و ئه‌نفال و كیمیاویی تووش نه‌ده‌بوو ، هه‌موو ئه‌وانه‌ی بۆیه‌ قبوڵ نه‌ده‌كرد چونكه‌ ده‌یه‌ویست ئازاد بژی و بگاته‌ مافی چاره‌نووس و سه‌روه‌ریی و مافی هاوڵاتیبوون ، به‌ڵام ئه‌وه‌ حاڵه‌كه‌یه‌تی كه‌ ده‌یبینین ، ئایا به‌بێ گوشارێكی راسته‌قینه‌ كه‌ بتوانێت كوردستان بكاته‌ وڵاتێكی به‌ سیستم كراو رێگه‌یه‌كی تر هه‌یه‌ ؟ ئایا ئه‌وانه‌ی كه‌ خاوه‌نی میلیشیای چه‌كدارن بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و گه‌نده‌ڵكاریانه‌یان به‌رده‌وام بێت ، به‌بێ راپه‌ڕین و گوشاری شۆڕشگێڕانه‌ ئاماده‌ن ده‌سه‌ڵات بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ خه‌ڵك ؟ ئه‌وه‌ی له‌ سه‌دامتان قبوڵ نه‌كرد به‌ راپه‌ڕین كردتان ، ئایا به‌ قسه‌ی خۆش ئه‌م گه‌نده‌ڵكارانه‌ی به‌ ناوی كوردایه‌تیه‌وه‌ مافتان ده‌خۆن ئاماده‌ن مافتان بۆ بگێڕنه‌وه‌ ؟ وه‌ڵام لای خۆتانه‌ !!

به‌روار: 19/08/2015

بینین: 1545