ته‌فسیری قورئان
  ٥٥: سورة الرحمن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان

الرَّحْمَنُ ﴿1﴾

خوای میهره‌بان (کانگای سۆزو ڕه‌حمه‌ته‌).

عَلَّمَ الْقُرْآنَ ﴿2﴾

قورئان فێر ده‌کات (فێربوون و زانینی قورئان و تێگه‌یشتن له‌ فه‌رمووده‌ی خوای میهره‌بان پیرۆزترین نازو نیعمه‌ته‌ که‌ ئیماندار لێی به‌هره‌وه‌ر ببێت له‌م ته‌مه‌نه‌ کورته‌ی ژیانی دنیایدا).

خَلَقَ الْإِنسَانَ ﴿3﴾

(هه‌ر ئه‌و زاته‌) ئاده‌میزادی دروست کردووه‌.

عَلَّمَهُ الْبَيَانَ ﴿4﴾

هه‌ر ئه‌ویش فێری گوفتارو ئاخاوتنی کردووه‌.

الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ ﴿5﴾

ڕۆژو مانگی به‌ حسابێکی ورد دروستکردووه‌، به‌ حسابێکی ورد دایناون، به‌ حسابێکی ورد له‌ سوڕانه‌وه‌دان.

وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ يَسْجُدَانِ ﴿6﴾

ئه‌ستێره‌و دره‌خته‌کان، ڕووه‌که‌ بێ قه‌دو دره‌خته‌ به‌رزه‌کان (هه‌موویان)، سوژده‌ ده‌به‌ن بۆ دروستکاریان.

وَالسَّمَاء رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ ﴿7﴾

ئاسمانیشی به‌رزو بڵند کردۆته‌وه‌ (بێ کۆڵه‌که‌و بێ ستون)، وه‌ ته‌رازوو پێوه‌ری بۆ هه‌موو شتێك داناوه‌و (هه‌موو شت به‌یاسایه‌و هیچ شتێك به‌ هه‌ڕه‌مه‌کی و بێهوده‌ دروست نه‌کراوه‌، بۆیه‌ پێویسته‌ ئاده‌میزادیش ته‌رازوو پێوه‌ری هه‌بێت).

أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ ﴿8﴾

ئێوه‌ش (ئه‌ی نه‌وه‌ی ئاده‌م) با ته‌رازوو پێوه‌رتان ڕێك و پێك بێت و سته‌م له‌ یه‌کتر مه‌که‌ن.

وَأَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ ﴿9﴾

دادپه‌روه‌ربن له‌ کێشان و پێوانا، ته‌رازوبازیی مه‌که‌ن و که‌مفرۆشی ئه‌نجام مه‌ده‌ن.

وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ ﴿10﴾

زه‌ویشی بۆ خه‌ڵکی ڕاخستووه‌و باری هێناوه‌ (تا ژیانی خۆیانی تێدا به‌رنه‌ سه‌ر).

فِيهَا فَاكِهَةٌ وَالنَّخْلُ ذَاتُ الْأَكْمَامِ ﴿11﴾

جۆره‌ها میوه‌ی تیا دێته‌ به‌ر، هه‌روه‌ها خورمای خاوه‌ن ده‌فری گوڵدانی بۆ فه‌راهه‌م هێناون.

وَالْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَالرَّيْحَانُ ﴿12﴾

هه‌روه‌ها جۆره‌ها دانه‌وێڵه‌و ڕووه‌کی پاقله‌یی و گوڵ و گیای بۆن خۆشی تیادا به‌رهه‌مهێنراوه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿13﴾

جا ئیتر ئه‌ی گرۆی ئاده‌میزادو په‌ری به‌ کام له‌ نازو نیعمه‌ته‌کانی په‌روه‌ردگار بروا ناکه‌ن، کامی په‌سه‌ند ناکه‌ن.

خَلَقَ الْإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ كَالْفَخَّارِ ﴿14﴾

ئاده‌میزادی دروست کردووه‌ له‌ قوڕێکی وشك بوو، وه‌ك فه‌خووری.

وَخَلَقَ الْجَانَّ مِن مَّارِجٍ مِّن نَّارٍ ﴿15﴾

په‌رییه‌کانیشی له‌ بڵێسه‌ی ئاگر دروست کردووه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿16﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بکه‌.

رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ ﴿17﴾

هه‌ر ئه‌و خوایه‌ په‌روه‌ردگاری هه‌ڵهاتنی خۆرو مانگ و ئاوابوونیانه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿18﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ ﴿19﴾

دوو ده‌ریای له‌ پاڵ یه‌کدا داناوه‌ تێکه‌ڵیش نابن، (ئه‌م دیارده‌یه‌ له‌ نێوان ده‌ریای سپی و زه‌ریای ئه‌تڵه‌سی دا، وه‌ ده‌ریای سوورو ده‌ریای عه‌ره‌بدا ئاشکرایه‌).

بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا يَبْغِيَانِ ﴿20﴾

(چونکه‌) له‌ نێوانیاندا به‌ربه‌ستێك له‌ ته‌وژمی ئاو هه‌یه‌ نایه‌ڵێت تێکه‌ڵ ببن.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿21﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ ﴿22﴾

له‌و دوو جۆره‌ ده‌ریایه‌ مرواری و مه‌رجان ده‌رده‌هینرێت (که‌ دوو جۆر گه‌وهه‌ری به‌نرخن).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿23﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ ﴿24﴾

هه‌رچی که‌شتی هه‌یه‌ له‌ ده‌ریاکاندا وه‌ك چیا هاتوچۆ ده‌که‌ن، هه‌ر خوایش خاوه‌نیانه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿25﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ ﴿26﴾

هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ له‌ سه‌ر ڕووی زه‌ویدا هه‌ن، هه‌ر هه‌مووی فه‌وتاوو تیاچووه‌و ده‌بێت بمرن.

وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ ﴿27﴾

ته‌نها زاتی په‌روه‌ردگاری خاوه‌ن خاوه‌ن بڵندی و ڕێزی تۆیه‌ که‌ ده‌مێنێته‌وه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿28﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

يَسْأَلُهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ ﴿29﴾

هه‌موو گیانله‌به‌رو زینده‌وه‌ران له‌ ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا به‌رده‌وام به‌ گوفتارو به‌ زمانی حاڵ، داوای پێداویستی و داخوازییه‌کانان له‌ په‌روه‌ردگار ده‌که‌ن، هه‌موو ڕۆژێك و هه‌موو کاتێ (ملیۆنه‌هاو ملیاره‌ها، به‌ڵکو بێشومار تاوتوێ ده‌کات له‌ بوونه‌وه‌رو له‌ جیهانی ئاده‌میزادو په‌ری و فریشته‌کان و …هتد).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿30﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَا الثَّقَلَانِ ﴿31﴾

ئه‌ی گرۆی ئاده‌میزادو په‌ری، به‌م نزیکانه‌ لێتان ده‌پرسێته‌وه‌ و دادگاییتان ده‌که‌ین (خوای باڵاده‌ست هه‌ڕه‌شه‌ له‌م دوو ده‌سته‌یه‌ له‌ دروستکراوه‌کانی ده‌کات، که‌ له‌ هه‌ندێك ڕووه‌وه‌ سه‌رپشکی کردوون و مۆڵه‌تی داون و ئازادی داونه‌تێ، به‌ڵام زۆربه‌یان یاخی و سه‌رکه‌شن، قوڕ به‌سه‌ر یاخیه‌کان له‌و ڕۆژه‌دا).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿32﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانفُذُوا لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ ﴿33﴾

ئه‌ی گرۆی په‌ری و ئاده‌میزاد ئه‌گه‌ر ده‌توانن به‌ به‌شه‌کانی ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا بسوڕێنه‌وه‌، ئه‌و کاره‌ ئه‌نجام بده‌ن، دڵنیاش بن که‌ ئه‌و کاره‌ به‌هۆی ده‌سگای ماددی و  توانای مه‌عنه‌ویه‌وه‌ نه‌بێت ئه‌نجام بدرێت.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿34﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِّن نَّارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنتَصِرَانِ ﴿35﴾

(خۆ ئه‌گه‌ر له‌ سنور ده‌رچوون)، بڵێسه‌ی ئاگرتان هاوڕێ له‌گه‌ڵ مسی تواوه‌دا بۆ ڕه‌وانه‌ ده‌کرێت، ئیتر شکست ده‌خۆن و سه‌رکه‌وتوونابن.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿36﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فَإِذَا انشَقَّتِ السَّمَاء فَكَانَتْ وَرْدَةً كَالدِّهَانِ ﴿37﴾

کاتێك دێت ئاسمان له‌ت ده‌بێت و وه‌کو گوڵێکی سوور دێته‌ به‌رچاو، یاخود وه‌ك ڕۆنی قرچاوی لێدێت (که‌ ئه‌مه‌ قۆناغێکه‌ له‌ قۆناغه‌کانی تێکچوونی).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿38﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فَيَوْمَئِذٍ لَّا يُسْأَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَلَا جَانٌّ ﴿39﴾

ئه‌و ڕۆژه‌ (هه‌موو شت ڕوون و ئاشکرایه‌) پرسیار له‌ گوناهانی ئاده‌میزادو په‌رییه‌کان ناکرێت، (ڕه‌نگه‌ ئه‌وه‌ قۆناغێك بێت له‌ قۆناغه‌کان، که‌ به‌ ڕوخساریان جیا ده‌کرێنه‌وه‌).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿40﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌ن.

يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَاهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَاصِي وَالْأَقْدَامِ ﴿41﴾

تاوانکارو تاوانباران به‌ ڕوخساریاندا ده‌ناسرێنه‌وه‌، ئه‌وسا (فریشته‌کان) ده‌ست گیر ده‌که‌ن و له‌ناو چاوانیان و قاچیان ده‌گرن و گڵۆڵه‌یان ده‌که‌ن و فڕێیان ده‌ده‌نه‌ ناو ئاگری دۆزه‌خه‌وه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿42﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ ﴿43﴾

(وه‌ پێیان ده‌وترێت): ئه‌مه‌ ئه‌و دۆزه‌خه‌یه‌ که‌ تاوانباران بڕوایان پێی نه‌بوو.

يَطُوفُونَ بَيْنَهَا وَبَيْنَ حَمِيمٍ آنٍ ﴿44

جا له‌نێوان ئاگرو ئاوی گه‌رمدا که‌ به‌سه‌روچاویاندا ده‌کرێت هه‌ر ده‌خولێنه‌وه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿45﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ ﴿46﴾

(له‌ولاشه‌وه‌ بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی) که‌ له‌ ڕووبه‌ڕووبونه‌وه‌ی په‌روه‌ردگاریان ده‌ترسن و زۆر مه‌به‌ستیانه‌ لێیان نه‌ڕه‌نجێت، دوو به‌هه‌شتی ڕازاوه‌ ئاماده‌یه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿47﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

ذَوَاتَا أَفْنَانٍ ﴿48﴾

که‌ دارو دره‌ختی جوان و گه‌ڵا ناسك و بریسکه‌ی تیا ڕواوه‌، باخچه‌کانی رازێنراوه‌ته‌وه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿49﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فِيهِمَا عَيْنَانِ تَجْرِيَانِ ﴿50﴾

دوو سه‌رچاوه‌ی له‌ کانی و ئاوی سازگاری تیایه‌ که‌ هه‌ڵده‌قوڵێت و به‌خوڕ به‌ جۆگه‌له‌کاندا ده‌ڕۆن..

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿51﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فِيهِمَا مِن كُلِّ فَاكِهَةٍ زَوْجَانِ ﴿52﴾

له‌هه‌موو جۆره‌ میوه‌یه‌ك دوو جۆری تیایه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿53﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

مُتَّكِئِينَ عَلَى فُرُشٍ بَطَائِنُهَا مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَجَنَى الْجَنَّتَيْنِ دَانٍ ﴿54﴾

له‌و به‌هه‌شته‌ خۆشه‌دا (به‌خته‌وه‌ران) له‌سه‌ر کورسی و قه‌نه‌فه‌ و جێگه‌و ڕێگه‌ خۆشه‌کان، شانیانداداوه‌ که‌ له‌ ئاوریشمی تایبه‌تی ناواخن کراوه‌، (داخۆ به‌رکه‌گه‌ی له‌چی بێت؟!) لێکردنه‌وه‌ی هه‌ر میوه‌یه‌کیش نزیك و ئاسانه‌ و دره‌خته‌کان خۆیان سه‌رفرو دێنن بۆ ئه‌و به‌خته‌وه‌رانه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿55﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ ﴿56﴾

له‌و به‌هه‌شته‌دا ئافره‌تانی تیایه‌ که‌ ته‌نها ته‌ماشای هاوسه‌ره‌کانیان ده‌که‌ن  و چاو بۆ که‌س تر ناگێڕن، به‌ر (له‌ به‌خته‌وه‌رانیش) که‌س  جووت نه‌بووه‌ له‌گه‌ڵیاندا، له‌ گرۆی ئاده‌میی و په‌رییانن.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿57﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

كَأَنَّهُنَّ الْيَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ ﴿58﴾

ئه‌و هاوسه‌رانه‌ له‌ جوانیی و شۆخ و شه‌نگیدا وه‌کو یاقووت و مه‌رجان وان(که‌ دوو جۆر گه‌ورهه‌ری به‌نرخن، له‌ ده‌ریا ده‌رده‌هێنرێن).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿59﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

هَلْ جَزَاء الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ ﴿60﴾

مه‌گه‌ر پاداشتی چاکه‌ ته‌نها چاکه‌ نیه‌؟!

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿61﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

وَمِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ ﴿62﴾

جگه‌ له‌و دوو به‌هه‌شته‌ی که‌ باس کرا، دوو به‌هه‌شتی تریش ئاماده‌یه‌ بۆ ئه‌وانه‌ی که‌ پله‌و پایه‌یان وا له‌خوار خاوه‌نانی دوو به‌هه‌شتی ناوبراوه‌وه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿63﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

مُدْهَامَّتَانِ ﴿64﴾

(ئه‌و به‌هه‌شتانه‌ش) ئه‌وه‌نده‌ سه‌وز ده‌نوێنن مه‌یله‌و ڕه‌ش ده‌چنه‌وه‌ له‌ جوانیی و تۆخیدا.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿65﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فِيهِمَا عَيْنَانِ نَضَّاخَتَانِ ﴿66﴾

دوو سه‌رچاوه‌ی هه‌ڵقوڵاویان تێدایه‌ (که‌ دیمه‌نیان زۆر دڵفڕێنه‌).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿67﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فِيهِمَا فَاكِهَةٌ وَنَخْلٌ وَرُمَّانٌ ﴿68﴾

دره‌ختی میوه‌و دارخورما و هه‌ناریان تیایه‌.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿69﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

فِيهِنَّ خَيْرَاتٌ حِسَانٌ ﴿70﴾

له‌و به‌هه‌شتانه‌دا ئافره‌تانی جوان و ڕه‌وشتبه‌رز هه‌ن.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿71﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

حُورٌ مَّقْصُورَاتٌ فِي الْخِيَامِ ﴿72﴾

حۆری چاوگه‌ش و چاوڕه‌ش، له‌و ده‌واره‌ تایبه‌تییانه‌ی که‌ بۆیان ئاماده‌کراوه‌ دوورناکه‌ونه‌وه‌…(ئه‌ڵبه‌ته‌ هه‌ر ناوی ده‌واره‌، ئه‌گینا مه‌گه‌ر هه‌ر خوا خۆی بزانێ چ جێگه‌و ڕێگه‌یه‌کی خۆش و ڕازاوه‌یه‌).

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿73﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ ﴿74﴾

(ئه‌و حۆریانه‌) که‌س له‌گه‌ڵیاندا جووت نه‌بووه‌ نه‌ ئاده‌میی و نه‌ په‌رییان.

فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿75﴾

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

مُتَّكِئِينَ عَلَى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَعَبْقَرِيٍّ حِسَانٍ ﴿76﴾

شانیان داداوه‌ له‌ سه‌ر فه‌رش و ئۆرته‌ی سه‌وزباوی جوان که‌ هه‌مووی ده‌ڵێی که‌سێکی (عبقری) جوانکار دروستی کردوون.

سه‌رنجی ئایه‌تی 13 بده‌.

تَبَارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ ﴿78﴾

موباره‌ك و به‌رزو به‌ڕێزه‌ ناوی په‌روه‌ردگاری تۆ، (ئه‌ی ئیماندار) چونکه‌ ئه‌و زاتێکه‌ خاوه‌نی به‌رزی و بڵندی و ڕێزی بێ سنووره‌.
 
   زیاتر ...