ته‌فسیری قورئان
  ٨٩: سورة الفجر

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به‌ناوی خوای به‌خشنده‌ی میهره‌بان
وَالْفَجْرِ ﴿1﴾
سوێند به‌ به‌ره‌به‌یان
وَلَيَالٍ عَشْرٍ ﴿2﴾
سوێندم به‌ ده‌ شه‌وه‌که‌ (هه‌ندێك ده‌ڵێن ده‌ شه‌وی کۆتایی ڕه‌مه‌زانه‌،

هه‌ندێکیش ده‌ڵێن ده‌ شه‌وی سه‌ره‌تایی مانگی ذي الحجه‌یه‌ که‌ کاتی کۆنگره‌ی حه‌جه‌،

هه‌ردوو بۆنه‌که‌ش پیرۆزن).
وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ ﴿3﴾
سوێند به‌و شتانه‌ که‌ جووتن، وه‌ هه‌روه‌ها سوێند به‌ هه‌موو ئه‌و

شتانه‌ی که‌ تاکن (یاخود سوێند به‌ شه‌وه‌ جووت و شه‌وه‌ تاکه‌کان).
وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْرِ ﴿4﴾
وه‌ به‌ هه‌موو شه‌وێك کاتێك که‌ تێ ده‌په‌ڕێت (له‌ سه‌رئه‌نجامی

سوڕانه‌وه‌ی گۆی زه‌ویدا).
هَلْ فِي ذَلِكَ قَسَمٌ لِّذِي حِجْرٍ ﴿5﴾
ئایا ئه‌و (شتانه‌ شیاوی ئه‌وه‌ نیه‌) که‌ سوێندی پێ بخورێت، وه‌ به‌ڵگه‌ی

به‌هێز بێت بۆ که‌سێك که‌ خاوه‌نی عه‌قڵ و بیرو هۆش بێت؟!
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ ﴿6﴾
ئایا نه‌تبینی په‌روه‌ردگاری تۆ چیکرد به‌ قه‌ومی عاد.
إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ ﴿7﴾
هۆزی (ارم) که‌ خاوه‌نی پایه‌ی به‌رزو کۆڵه‌که‌و نیرگه‌ی درێژبوون (قه‌ومی عاد له‌ شاری ئیره‌م که‌ باڵابه‌رزو تێکسمڕاو بوون خانووبه‌ره‌و کۆشك و ته‌لاری گه‌وره‌و به‌رزیان دروست ده‌کرد).
الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلَادِ ﴿8﴾
له‌ سه‌رده‌می ئه‌واندا له‌ هیچ شوێنێك، کۆشك و ته‌لاری وه‌کو لای ئه‌وان
________________________________________
دروست نه‌کراوه‌.
وَثَمُودَ الَّذِينَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ ﴿9﴾
ئایا نه‌تبینیوه‌ قه‌ومی ثمود که‌ له‌ دۆڵ و شیوه‌کانه‌وه‌ به‌ردیان

ده‌تاشی و ده‌یانگواسته‌وه‌ بۆ ناو قه‌دی چیاکان و له‌وێ خانوویان دروست ده‌کرد.
وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ ﴿10﴾
هه‌روه‌ها نه‌تبینی فیرعه‌ونی خاوه‌نی ئه‌هرامه‌کان، چ کۆشك و بینایه‌کی

مه‌حکه‌میان وه‌کو مێخ داده‌کوتی به‌ زه‌ویدا.
الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ ﴿11﴾
ئه‌وانه‌ی که‌ هه‌موویان له‌ وڵات و شوێنه‌واریاندا سته‌میان به‌رپا

کردو خه‌ڵکیان چه‌وسانه‌وه‌.
فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ ﴿12﴾
خراپه‌و تاوان و گوناهی زۆریان ئه‌نجام ده‌دا.
فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ ﴿13﴾
(دوای ماوه‌یه‌کی دیاریکراو) په‌روه‌ردگاری تۆ سزاو تۆڵه‌ی کرد به‌

سه‌ریانداو ته‌فرو تونای کردن.
إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ ﴿14﴾
به‌ڕاستی په‌روه‌ردگاری تۆ هه‌میشه‌و به‌رده‌وام ئاماده‌یه‌ که‌ تۆڵه‌

له‌ سته‌مکاران بسێنێت.
فَأَمَّا الْإِنسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ

وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ ﴿15﴾
جا کاتێک که‌ په‌روه‌ردگاری، ئاده‌میزاد تاقی ده‌کاته‌وه‌و ڕێزی لێ

ده‌نێت و نازو نیعمه‌تی به‌سه‌ردا ده‌ڕێژێت، ده‌ڵێت: (به‌خوا وادیاره‌) په‌روه‌ردگارم

خۆشی ده‌وێم و ڕێزم هه‌یه‌ لای.
وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ

رَبِّي أَهَانَنِ ﴿16﴾
به‌ڵام کاتێك که‌ تاقی ده‌کاته‌وه‌و ڕزق و ڕۆزی که‌می پێ ده‌به‌خشێت

و لێی ده‌گرێته‌وه‌ ده‌ڵێ: وا دیاره‌ په‌روه‌ردگارم نی خۆش ناوێت و ڕقی لێمه‌و منی

لا سوکه‌.
كَلَّا بَل لَّا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ ﴿17﴾
نه‌خێر ئه‌و شتانه‌، هیچی وا نیه‌، (نه‌ به‌خشین مانای ڕێزو قه‌دره‌،

نه‌ لێگرتنه‌وه‌ مانای بێ ڕێزی و بێقه‌دریه‌، به‌ڵکو ئێوه‌ (سه‌ره‌ڕای ئه‌و بیرو بۆچونه‌

چه‌وتانه‌تان) ڕێزی هه‌تیو ناگرن و  نازی

پێ ناده‌ن.
وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ ﴿18﴾
وه‌ هانی که‌س ناده‌ن که‌ خۆراك ببه‌خشێت به‌ هه‌ژارو نه‌داران.
وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَّمًّا ﴿19﴾
وه‌ میراتی ده‌خۆن و هه‌مووی ده‌ماشنه‌وه‌ (حه‌قی خزمان و نه‌دارانی

لێ ناده‌ن).
وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا ﴿20﴾
وه‌ ماڵ و سامان و دارایشتان زۆر خۆش ده‌وێت (ڕه‌چاوی حه‌ڵاڵ و حه‌رام

ناکه‌ن).
كَلَّا إِذَا دُكَّتِ الْأَرْضُ دَكًّا دَكًّا ﴿21﴾
نه‌خێر، (هه‌روا دنیاتان بۆ ناچیته‌ سه‌ر)، به‌ڵکو کاتێك دێت که‌ زه‌وی

ووردو خاش ده‌کرێت و لاناکو ده‌درێت به‌ یه‌کدا.
وَجَاء رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا ﴿22﴾
وه‌ په‌روه‌ردگارت دێت و فریشته‌کانیش پۆل پۆل (هاتنی په‌روه‌ردگاری

مه‌زن خۆی نه‌بێت کاس نازانێت چۆنه‌).
وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنسَانُ

وَأَنَّى لَهُ الذِّكْرَى ﴿23﴾
ئه‌و ڕۆژه‌ دۆزه‌خ ده‌هێنرێت و نیشان ده‌درێت، جا ئه‌و ڕۆژه‌ (ئاده‌میزادی

بێ باوه‌ڕ) ده‌زانێت چ په‌ندێکی به‌سه‌ر خۆی هێناوه‌، به‌ڵام تازه‌ به‌ خۆدا هاتنه‌وه‌و

په‌شیمانیی هیچ سوودێکی نیه‌و دادی نادات.
يَقُولُ يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي ﴿24﴾
(به‌ که‌ساسی و هه‌ناسه‌ی سارده‌وه‌) ده‌ڵێت: خۆزگه‌ بۆ ئه‌م ژیانه‌م

ده‌ستپێشکه‌ریم بکردایه‌.
فَيَوْمَئِذٍ لَّا يُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ ﴿25﴾
جا ئیتر ئه‌و ڕۆژه‌ که‌س وه‌کو خوا به‌ خه‌شم و قین نیه‌ له‌ کافران،
________________________________________
له‌به‌ر ئه‌وه‌ سزایه‌کیان ده‌دات که‌ که‌س ناتوانێت سزای له‌و چه‌شنه‌ بدات.
وَلَا يُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ ﴿26﴾
وه‌ که‌سیش وه‌کو ئه‌و زاته‌ (کافرو بێ باوه‌ڕان) نابه‌ستێته‌وه‌و به‌ندیان

ناکات.
يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ﴿27﴾
(شایانی باسه‌ به‌ ئیمانداری سه‌رفه‌راز له‌سه‌ره‌مه‌رگدا ده‌وترێت)

ئه‌ی خاوه‌نی دڵ و ده‌روونی پڕ له‌ ئارامیی (ئه‌ی ئاده‌میزادی ژیرو هۆشمه‌ند که‌

له‌ ته‌مه‌نی کۆتای دنیادا په‌روه‌ردگارت ناسی و به‌جوانیی ده‌تپه‌رست..).
ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً ﴿28﴾
بگه‌ڕێره‌وه‌ بۆ لای په‌روه‌ردگارت (ئه‌و زاته‌ی که‌ تۆی) ڕازی و

خۆشنود کردووه‌ و له‌ تۆ ڕازی و خۆشنووده‌.
فَادْخُلِي فِي عِبَادِي ﴿29﴾
ده‌، بچۆره‌ ڕیزی به‌نده‌ (چاکه‌ نازدارو به‌ڕیزه‌کانمه‌وه‌).
وَادْخُلِي جَنَّتِي ﴿30﴾
وه‌ بچۆره‌ به‌هه‌شته‌ (خۆشه‌ ڕازاوه‌که‌مه‌وه‌).

   زیاتر ...