 فیکری سیاسی ئیسلامی لە نێوان خەڵکی و خەیاڵدا..٦
بەشی: شەشەم
لە باسی سیمای دەوڵەتی ئیسلامی ئاماژەیەکی کورتم بەوەدا کە ستراتیژی ئەو دەسەڵات و سیستەمە لەسەر چوار بنەما دادەمەزرێت .. کە پێكهاتووە ...
- خواناسی و یەکتاپەرستی
- دادگەری
- ڕەوشت
- زانست
پێش ئەوەی باسەکە بکەمەوە سەرەتایەك دەخەمە روو.. بۆ تێگەیشتن لە ناوەرۆکی باسەکە..
هەموو دەسەڵات و سیستەمێك خاوەنی سیمای تایبەتی خۆیەتی ، هیچی لەوی دیکە ناچێت، ئەشێت لێك چوون هەبێت، بەڵام ئاستەمە بنەماو سیما و کارەکانی وەك یەك بن ، چونکە ئەگەر وابێت ئەو فۆتۆکۆپی تەواوە پێویست ناکات بە سیستەمی تروە باسی بکەین ..
نمونە ..
- سیستەمی دیموکراسی: خاوەن ئەدەبیاتی تایبەت بە خۆیەتیو گەل سەروەرو هیچ دەسەڵاتێك و بڕیارێك لەسەرو گەلەوە نییە..
- دیکتاتۆری: تەنها یەك کەس یاخود بنەماڵەیەك خاوەن بڕیارە.. کەسی تر هیچ ئەرزشی نییە...
- سیستەمی ئۆلۆگراشی: سیستەمی خواپێداو بەگزادەو سەرمایەداری قەبەیە و وورگزلەکانە..
- سیستەمی مۆبۆکراتی: خاوەن دەسەڵاتی سەرسەری و مافیا و خوێنرێژو سۆپرمانەکانە..
- سیستەمی وویلایەتی فەقهی خومەینی: ئیمام خاوەنی دەسەڵاتی رەهایەو لە جیاتی خوا لەسەر زەوی حوکوم دەکات
- سیستەمی ئەکلیریۆس وثیوقڕاتیەکان: جۆرە سیستەمێکە لە سەدەکانی ناوەڕاستدا حوکمی کردوە.. بەردەوام لە هەندێك جێگادا بوونی ماوە وەك ڤاتیکان
زۆری تر لەو سیستەمانەی کە ووجودیان هەیە هەریەك لەمانە خاوەن تایبەتمەندی خۆیانن، ئەمانەی کە باسم کرد هیچیان سیستەمی سیاسی ئیسلامی نین..
کە دەڵێن سیستەمی سیاسی ئیسلامی جیاوازترە لەم ئەدەبیاتانە ..
ئەدەبیاتی سیستەمی سیاسی ئیسلامی پێکهاتە سەرەکی سیستەمەکە بۆ بەندایەتیە.. بیروباوەڕ بەسەر هیچ کەسدا ناسەپێنرێت، بەڵام ئەگەر زۆرینە موسڵمان بوو حوکمی شەریعەتی قوبوڵ بوو ئەوا سیستەمی ئیسلامی بەسەر کەمە ئاینزاو نەتەوەکانی تردا دەسەپێنرێت بێئەوەی مافی ئەوان پێشڵ بکرێت..
نمونە زۆرە لە مێژووی ئیسلامدا ئەو جێگایانەی کە جولەکەو مەسیحی تێدایە بە هیج شێوەیەك یاسای ئیسلامی بەسەردا ناسەپێنرێت و قازی ئیسلام حوکمیان ناکات وەك کاروباری باری کەسیایەتی لە رووی یاسەکانی مەراسیمو هاوسەرگیر و بەندایەتی وبۆنە تایبەتەکانی خۆیان ئازادن ، بەڵام یاسا گشتیەکان بۆ موسڵمان و کافر وەك یەکە .. واتا ئەوەی دزی کرد موسڵمان بێت یان جو یان نەسرانی دەستی دەبرێت، واتا بۆ هەموو دەبێت یەکسان بێت هەموو مافێکیان لە دەسەڵاتی ئیسلامیدا وەك موسڵمان وایە، چونکە پێکهاتە ووڵاتەکەن ، هەندێك پێیان وایە کە دەبێت جزییە یاخود جیبایەیان لێبسنرێت ، وەك ئاماژم پێدا ئەگەر پێکهاتە دەوڵەتەکە بوون وەك موسڵمان هاوڵاتین و هەر فەرمانێکیش دەدرێت بەسەریاندا لە ڕیگایی بەتریاك و پاپا وقەشەو حاخامەکانیان دەبێت، چونکە بۆ ئەوەی کاریگەری لەسەر نوفوزیان نەبێتو ڕێزی ئەوەیان لێبگرێت کە ئەوانیش ئەهلی کیتابن ئەگەرچی دەستکاری ئاینەکەشیان کراوە..
تێبینی / کەدەڵێم جولەکەو مەسیحی، واتا ئاینەکانی تریش بە هەمان شێوە دەگرێتەوە ، بەڵام پێوەری دەکەم لەسەر ئەو دوو ئاینە.
ئیسلام خەڵکەی واباردنێت لەو سیستەمەدا.. دەبێت بزانن کە بۆ بەندایەتی دروست بوون مرۆڤ موسڵمان هەموو کارێکی بەندایەتیە جیاوازیو ئیمتیازی ئیسلام لە سیستەمەکەیدا لێرەوە دەردەکەوێت..
چونکە یاساکانی ئیسلامی هەموو لەسەربنەمای ئیمان دامەزراوە، بۆ نمونە ئەوکەسەی کە خێزانەکەی تەڵاق ئەدات، دوای ئەوەی کە ئارام دەبێتەوە.. دەتوانێت هیچ نەڵێت و بە ژنەکەی بڵێ ئافرەت بابچینەوە لای یەکترو ماڵمان ووێران نەبێت..! ، بەڵام چونکە یاساکە بنەمایەکی ئیمانی هەیە ، چەندین مەلاو قازی دەگرێت.. هەتاكو- چوونە لای خێزانی حەرام نەبێت، ئەم نمونەیە ئەوە دەردخات کە کاری موسڵمان هەمووی بەندایەتیە..
سیستەمە ئیسلامیەکە کاری ئەوەیە خەڵکی ژیانی خۆش بکات لە رووی نان و ئەمان، پاشان ڕایانبهێنێت لەسەر بنەمایی ئیمان و گەڕاندنەوەی بۆ لای خوای پەروەردگاریان .. ئەصل ئەوەیە کە مرۆڤ بۆ بەندایەتی دروست بووە، نوێژی بەیانی دەکات چاوەڕوانی نوێژی نێوەرۆیە ، پاشان عەسر ئینجا شێوان و خەوتنان، کەوابوو بەردەوام مرۆڤی موسڵمان لە بەندایەتیدایە مەگەر خۆی هەڵە بکات خوای گەورە هەموو کارەکانی بە بەندایەتی هەژمارددەکات.. بە بەردەوامی ئەگەر لەسەر رێچکەی ئیسلامەتی بوو.. ، بە پێچەوانەی عەلمانی و دیموکراتخوازەکان .. ئەوان دەڵێن ئێمە وازمان لە کاری خوا هێناوە خواش وازی لە کاری ئێمە هێناوە ، ئێمە لەسەر زەوەی خۆمان حوکم دەکەین خوایش لەئاسمان حوکم دەکات، ئەوەی بڕوای پێی بوو بابگەڕێتەوە بۆ ئاسمان ..! لە بەشەکانی تردا بنەمای –عەلمانیەتو- دیموکراسیو- مەدەنیەت- وەك خۆی دەخەمە روو بە پشتیوانی خوای پەروەردگار.
کەواتە خواناسی لەسیمای یەکەمی دەسەڵاتی ئیسلامییە..
سیمایی سیستەمە ئیسلامیەکە ..
ئەو سێ خاڵ (زانست، ڕەوشت، دادگەری) دەبێتە هۆکار بۆ هەڵسان و پێشڕەوی گەلان بۆ سەرکەوتن لە شۆڕش و سیستەم و دەسەڵاتیان، بەڵام ئەم هۆکارانە نابێتە هۆی سەرکەوتنی موسوڵمان تاپێشڕەوی گەلان بەدەست بهێنێت ئەگەر خواپەرستی لەگەڵدا نەبێت!..
مەرجە لە سیستەمی ئیسلامیدا ئەم چوارە بێکەوە پیادە بکرێت یەك لەم بنەمایانە فەرامۆش بکریت ئوممەتی موسوڵمان سەرکەوتوو نابێت هەمیشە ژێر دەستە دەبێت..
گرنگی ئەو چوار بنەمایە بۆ سیستەمی ئیسلامی:
خواناسین..
هەموو ئەم خاڵانەی کە باسمان کرد ئەگەر ناسینی خوایەك نەبێت ئەوا ئاستمە رێك بخرێت، سەرکەوتنی زۆر دورە یان بە هۆکاری کامیراو دەزگاکانی ئاسایش یاخود جۆرەکانی تری چاودێری رێکدەخرێت؛ کەواتە جیاوازی نێوان موسوڵمان و بێباوەڕ ئەوەیە کە خواناسی لای موسوڵمانان مەرجە، بەڵام بۆ ئەوان مەرج نیە، ئەمە سوننەتەو ڕێبازی نەگۆڕی خوایە، لە مێژوی ئیسلامیدا لە خاكی موسوڵماندا هەرگیز رووی نەداوە دەوڵەتێك دامەزاربێت یاخود خیلافەتێك یان ئەمارەتێك کە سەرکەوتنی بەدەست هێنابێت.. مەرج بووە کە ئەم چوارخاڵەی تێداهاتبێتە دی لە سیستەمە ئیسلامیەکەدا، یاخود لە بزاوتە ئیسلامیەکەدا، نمونەی دەوڵەتەکان و بزاوت و فەرمانڕەوایان کردبێت مەرجی سەرکەوتنیان ئەو چوار خاڵە بووە، هەر کات ئەم چوار خاڵە یەك دانەی پشتگۆی خرابێت ئەوا دەوڵەتەکە بەرەو داڕمان چووە، مێژوو شاهیدی ئەم باسەیە، سونەتی خوای گەورە گۆڕانی بەسەردا نیە..
(..فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَحْوِيلًا ..، سورة فاطر..٤٣)
هه‌رگیز نابینیت یاساو به‌رنامه‌کانی خوا له نه‌خشه‌ی خۆیان لابده‌ن (که به‌شێکی ڕیسوا کردنی پیلان گێڕانه).
خواناسین؛ واتا قورئان و سوننەتی سەروەرمان (صلی للە علیە وسلم)، خەڵکێك لەوانەیە بڵێن خۆ بڕوامان بە خوا پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) هەیە، بەڵام ئیسلام و دیموکراتی تیکەڵ بکەین، یاخود ئیسلامێکی لیبراڵ، ئەم جۆرە بیرکردنەوانە لە ئیسلامدا خوای گەورە نایەوێت، لە موسوڵمانی وەرناگرێت هیچ ئەرزشێکی نیە لە تەرازوی ئیسلامدا، چونکە بەدرێژای مێژووی ئەم ئیسلامە سەرکەوتنی ئوممەتی موسوڵمان بە هۆکاری دەست گرتنیان بووە بە قورئان و سوننەتەوە.
ئەشێت خەڵکانیك بپرسن ئاخر موسوڵمانان ئەوەندە زۆر پارچە پارچەن کەس نازانێت روو لە کامیان بکات؟
وەڵامی ئەم پرسیارە زۆر ئاسانە موسوڵمانان لە خۆیان قورسکردووە، هەمیشە لە سەردەمی پارچە پارچی یە وایان لێهاتووە کە حەز بە “جیدال” بکەن چەلەحانێ لەسەر شتێك بکەن کە خوای گەورە بۆی رونکردونەتەوە..
وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِن كُلِّ مَثَلٍ وَكَانَ الْإِنسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا ﴿٥٤﴾الکهف
بێگومان ئێمه له‌م قورئانه‌دا له‌هه‌موو جۆره نموونه‌یه‌کمان هێناوه‌ته‌وه بۆ خه‌ڵکی (تا په‌ندو ئامۆژگاری لێ وه‌رگرن) که‌چی ئینسان له‌هه‌موو شتێك زیاتر موجاده‌له ده‌کات و له‌شت ده‌کۆڵێته‌وه.
کەواتە وەڵامی پرسیارەکە پێغەمبەر (صلی للە علیە وسلم) دەمانداتەوە و دەفەرموێت:
انه من يعش بعدى فسيرى اختلافا كثيرا فعليكم بسنتى وسنة الخلفاء الراشدين عضوا عليها بالنواجذ واياكم ومحدثات الامور فان كل محدثة بدعة وكل ضلالة فى النار…
لە دوای من راجیاوازیتان لە نێواندا دروست دەبێت پارچە پارچەی روتان تێدەکات، بەڵام دەست بگرن بە سونەتی من واتا (قورئان، سوننەت) پاشان شوێنکەوتوی ڕێوشوێنی خەلیفە پێگەیشتوەکان بن لە دەسەڵات و فەرمانڕەوای دینداریدا، بەڵکو بە نینۆکەکانتان بیگرن باوەشی پێدا بکەن لە سیستەمی خیلافەت و شەریعەت هیچ داهێنراوێکی تر بۆ خۆتان دامەتاشن، چونکە هەموو داتاشراوێك لە دین و سیستەمی ئیسلامیدا ئەوا لە ئاگردایە.
دادپەروەری..
لە رووی دادگەریەوە خوای گەورە بە پێویستی داناوەو فێرمان دەکات دادپەروەر بین لە هەموو کارو بارێکماندا لەماڵی خۆمانەوە تا دەسەڵات و سیستەممان لە تاکمانەوە تا کۆمەڵگامان ..
إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿٥٨﴾ النساء
بێگومان خوا فه‌رمانتان پێ ده‌دات که ئه‌مانه‌ت بده‌نه‌وه ده‌ست خاوه‌نه‌که‌ی، هه‌رکاتێکیش دادوه‌ریتان کرد له نێوان خه‌ڵکیدا دادپه‌روه‌رانه فه‌رمانڕه‌وایی بکه‌ن، به‌ڕاستی خوا به جوانترین و چاکترین و ته‌واوترین شێوه ئامۆژگاریتان ده‌کات، به‌ڕاستی خوا هه‌میشه‌و به‌رده‌وام بیسه‌رو بینایه.
إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿٩٠﴾ النحل
به‌ڕاستی خوا فه‌رمان ده‌دات به دادپه‌روه‌ری و چاکه‌کاری و یارمه‌تیدان و به‌خشنده‌یی به خزمان، وه قه‌ده‌غه له گوناهو تاوان و ده‌ستدرێژی ده‌کات (بۆ سه‌ر ماڵ و نه‌فس و نامووس) وه ئامۆژگاریتان ده‌کات به‌ڵكو یاداوه‌ری وه‌رگرن و تێفکرن و (هه‌ر چاکه بکه‌ن).
هەر سیستەمێك لەسەر بنەمای دادپەروەری دانەمەزرێت ئەوا دیکتاتۆریەتە و سیستەمی طاغوتە..
ڕەوشت..
ئەگەر لە ئیسلامدا سەیری زانست و ڕەوشت بکەین دەبینی بە چەندین بەرگ کتێبی لەسەر نوسراوە. بۆتە ڕەفتارو ڕەوشتی پارسەنگ و پاکردنەوەی دڵ و دەرون و دابونەریتی کۆمەڵایەتی رەسەن کە بە هەمووی دەوترێت قییەمی کۆمەڵایەتی..
تەنانەت سەروەرمان پێغەمبەر(صلی للە علیە وسلم) کە باسی ڕەوشت دەکات وا هەست دەکەین کە تەنها بۆ ئەو کارە رەوانە کرابێت دەفەرموێت..
إنما بعثت لأتمم مكارم الأخلاق.
بەڕاستی من بۆ ئەوە ڕەوانە کراوم کە رەوشتی جوان لە نێو ئێوەدا بڵاو بکەمەوە..
أكثر ما يدخل الناس الجنة، تقوى اللّه وحسن الخلق.
پێغەمبەر(صلی للە علیە وسلم) دەفەرموێت: زۆرینەی خەڵکی کە دەچنە بەهەشت، بە هۆکاری ڕەوشت جوانی و خۆپاراستنیانە لە تاوان..
إن أقربكم مني مجلساً يوم القيامة أحسنكم أخلاقاً
نزیكترین کەس لە مەجلیسی موبارەکی پێغەمبەر(صلی للە علیە وسلم) لە رۆژی قیامەتدا ئەو کەسەیە کە ڕەوشت بەرزە..
زانست..
خوای گەورە سەرەتا کە پەیامی ناردە خوارەوە بۆ پێغەمبەر (صلی للە علیە وسلم) باسی زانست بوو؛ لە ناو ئەو هەموو ئەحکامە زۆرەی ئیسلام یەك ووشەی کردە پێشەنگ بۆ ئەم دینە ئەویش بریتی بوو لە ووشەی “خوێندن” ، پاشان پێنج ئایەتی یەکەمی ئەم ئیسلامە لە ناو ئەو هەموو ئەحکامە زۆرانەی ئیسلامدا باسی خوێندن و زانست و قەڵەم دەکات، کە هەموو پەیوەندیان هەیە بە زانستەوە، ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەم ئوممەتە کە هەڵسانەوەی بێ زانست ئاستەمە..
پاشان خوای گەورە بە هۆکاری زانستەوەیە کە مرۆڤی کردۆتە خەلیفە لەسەر زەویدا و پلەو پایەی بەرزکردۆتەوە..
پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم) زانستی لەسەر هەموو موسڵمانیك بە پێوسیت داناوە..
پاشان لێرەدا پرسیارگەلێکی زۆر خۆی زیت دەکاتەوە دەستەو ئێخە دەبێت لەتەكماندا و دەڵێن : باشە ئەی عەلمانیەکان چۆن دەبن و حیزبیان دەبێت و سیمای راگەیاندو حیزبەکانی تر چۆن دەبێت کە ئیسلام دەسەڵاتی زۆرینەی لە دەستدا بوو؟
لە باسەکانی ڕابوردوودا ئاماژەم پێداوە کە ئیسلام بە سێ قۆناغدا تێدەپەرێت ، کاتێك لاوازە مامەڵە لەگەڵ رەوشەکەدا دەکات ، لە قۆناغی ناوەندیدا چۆتە ناو دەسەڵات خاوەن پرۆژەی تۆکمەو باشە ململانیی سیاسی هەیە لەگەڵ حیزبەکانی رەکەبەریدا، قۆناغی کۆتایی زۆرینەی خەڵکی لەگەڵدایەو خۆی بەتەنها حوکومەتو سیستەمو دەسەڵاتی دامەزراندوە..
لەم حاڵەتەدا بەهیچ شێوەیەك ڕێگا نادرێت بە هیچ دەسەڵاتێك کە بانگەشەی بێدینی بکات یاخود بانگواز بۆ کاڕێك بکات کە دژی ئاینی ئیسلامو رای زۆرینەو ئیرادەی خەڵکەکەیەتی، واتا ڕێگا نادرێت بە حیزبی کۆمەنیست و شوعی و چەپ و لیبراڵ بانگەشە بۆ بیدینو جیاکردنەوەی دین لە دەوڵەت بکەن، ئەگەر ڕێگا دا .. ئەوکات تو لە سیستەمەکەدا ڕێگاداوە بە خراپەکاری بۆ خەڵکو وەك ئەوە وایە تۆ بەدەستی خۆت خەڵکەت بکوژیت و توشی نەخۆشی کوشندەیان بکەیت بە هێنانی فیکرو بیری بێباوەڕی..!
ئەمەش ئەوپەڕی واقعیە لە ئیسلامدا ، کام دەسەڵات و سیستەم ئەگەر خۆی بەتەنها زۆرینە بوو دەهێڵیت سیستەمی تر پیادەبکرێت؟
تەنانەت لە سیستەمی دیموکراسیەکانیشدا ئازادی حوکمەتو دەسەڵاتو تەنانەت جلوبەرگیش نادەن بە خەڵکی موسڵمان نمونەی میسر و حەماس و بەرەی ئینقاز لە جەزائیر... هتد .. وەك ژیانی تایبەتیش فەرەنسا و تورکیا ئەو ووڵاتانەی تر.. کە پۆشاك و سیمای موسڵمانیان قەدەغەکرد..
چاوەڕوان بن ..
به‌روار: 15/05/2015
بینین: 1374
|